B e r t o l t B r e c h t (1898 -1956)

Στη γέννηση ενός γιου

Άμα γεννιέται ένα παιδί,
όλη η φαμίλια του εύχεται έξυπνο να γίνει.



Εγώ που, με την εξυπνάδα μου,
ρήμαξα τη ζωή μου,
ελπίζω ο γιος μου
αγράμματος να μείνει και φτωχός στο πνεύμα.
Έτσι, θα ζήσει γαλήνια κι ωραία
σαν υπουργός της κυβερνήσεως.

(1938) 

Ο μόχθος των αρίστων

«Με τι ασχολείσθε;» ρώτησαν τον κύριο Κ. Και ο κύριος Κ. απάντησε: «Είμαι πολύ απασχολημένος: προετοιμάζω το επόμενο λάθος μου».

Εγκώμιο στη διαλεκτική

Το άδικο προχωράει σήμερα με αβέβαιο βήμα.
Γι’ ακόμα δέκα χιλιάδες χρόνια
οι καταπιεστές παίρνουνε μέτρα.
Η βία μάς βεβαιώνει πως
όπως είναι τα πράγματα, θα παραμείνουν.
Φωνή άλλη δεν ακούγεται
πάρεξ η φωνή των κυριάρχων,
ενώ η εκμετάλλευση ξελαρυγγιάζεται στις αγορές
πως μόλις τώρα ν’ αποδίδει ξεκινάει.
Μα κι από τους καταπιεσμένους
πολλοί λένε τώρα: ’Κείνο που θέλουμ’ εμείς
ποτέ δεν πρόκειται να γίνει.

Όμως όποιος ακόμα ανεβαίνει
δεν κάνει να λέει ποτέ!
Καθόλου βέβαιο το βέβαιο δεν είναι.
Όταν οι Αποπάνω αποσώσει θα ’χουνε τους λόγους τους,
θα μιλήσουνε οι Αποκάτω.
Ποιος θα τολμήσει πια να ξαναπεί ποτέ!

Ποιος φταίει που υπάρχει ακόμα καταπίεση; Εμείς!
Ποιος να την συντρίψει θ’ αναλάβει; Εμείς ομοίως!
Οι γονατισμένοι όλοι, εμπρός! Σηκωθείτε!
Οι χαμένοι όλοι, εμπρός! Στον αγώνα! Πολεμήστε!
Όποιος την κατάστασή του ξέρει και κατανοεί
πώς θα εμποδιστεί να την αλλάξει;

Οι νικημένοι του σήμερα, βλέπετε,
είναι οι νικητές του αύριο,
όσο για κείνο το π ο τ έ
έχει πλέον γίνει  σ ή μ ε ρ α, κι έχουμε κιόλας αργήσει!

Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής

Στρατηγέ, το τανκς σου είναι δυνατό μηχάνημα (1939)

Θερίζει δάση ολόκληρα, κι εκατοντάδες άντρες αφανίζει

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:

χρειάζεται οδηγό.

Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό σου είναι πολυδύναμο.

Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο, κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει

βάρος πιο πολύ

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:

Χρειάζεται πιλότο.

Στατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ.

Ξέρει να πετάει, ξέρει να σκοτώνει.

Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:

Ξέρει να σκέφτεται.

Απόδοση: Μάριος Πλωρίτης

Όταν έρχονται και πέφτουν σαν βροχή τα εγκλήματα


Όπως εκείνος που φέρνει μια σημαντική επιστολή στο γκισέ εκτός των ωρών εργασίας του ταχυδρομείου: και το γκισέ είναι κλειστό·
όπως εκείνος που θέλει να προειδοποιήσει την πόλη για την επερχόμενη πλημμύρα ‒ μιλάει ωστόσο ξένη γλώσσα: και κανένας τί λέει δεν καταλαβαίνει·
όπως ο ζητιάνος που χτυπάει για πέμπτη φορά την πόρτα εκείνη που του είχαν ανοίξει τις προηγούμενες τέσσερις: και μένει τώρα, την πέμπτη του φορά, πεινασμένος·
όπως ο πληγωμένος που τρέχει το αίμα του, ενώ περιμένει τον γιατρό: και το αίμα του συνεχίζει να τρέχει,

έτσι ερχόμαστε κι εμείς και γράφουμε και λέμε για τα κακά που έχουμε τραβήξει και για τα εγκλήματα που έχουμε υποστεί.

Την πρώτη φορά που αναφέραμε ότι σφάζανε τους φίλους μας με μέτρο και αραιά-αραιά, βγήκε μια κραυγή απόγνωσης και φρίκης. Είχανε σφάξει, τότε, εκατό. Όταν όμως ύστερα σφαχτήκαν χίλιοι, και τελειωμό δεν είχανε οι σφαγές, απλώθηκε παντού σιωπή.

Όταν έρχονται και πέφτουν σαν βροχή τα εγκλήματα, κανείς τότε δεν βγαίνει να φωνάξει Σταματήστε!

Όταν τα εγκλήματα γίνονται σωρός, γίνονται και αόρατα.
Όταν τα βάσανα είναι αβάσταχτα και θεριεύει ο πόνος, κραυγή από πουθενά δεν ακούγεται.
Γιατί και οι κραυγές… έτσι πέφτουνε κι αυτές… σαν βροχή, σαν βροχή καλοκαιριάτικη.

Μετάφραση: Γιώργος Κεντρωτής

ΜΑΣ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΧΤΡΟΙ ΜΑΣ

Μας λένε οι εχτροί μας: Τέλειωσε ο αγώνας

Μα λέμε εμείς: Άρχισε τώρα.

Μας λένε οι εχτροί μας: Την αλήθεια την απαρνηθήκαν.

Μα λέμε εμείς: Την ξέρουμε ακόμα.

Μας λένε οι εχτροί μας: Και γνωστή ακόμα να γίνει η αλήθεια

Δεν μπορεί άλλο πια να διαδοθεί.

Μα είμαστε εμείς αυτοί που τη διαδίδουν.

Ποιήματα του Μπέρτολτ Μπρέχτ, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή (1987)

Μετάφραση και πρόλογος: Νάντια Βαλαβάνη

Μπαλάντα για την Έγκριση του Κόσμου

.
Δεν είμαι άδικος, μα ούτε και τολμηρός.
Και να που, σήμερα. μου δείξανε τον κόσμο τους.
Μόνο το ματωμένο δάχτυλό τους είδα μπρός.
Και είπα ευθύς: «Μ’ αρέσει ο νόμος τους».

Τον κόσμο αντίκρισα μεσ’ απ’ τα ρόπαλά τους.
Στάθηκα κι είδα, ολημερίς, με προσοχή.
Είδα χασάπηδες που ήταν ξεφτέρια στη δουλειά τους.
Και σαν με ρώτησαν «Σε διασκεδάζει;», είπα: «Πολύ!»

Κι από την ώρα εκείνη, λέω «Ναι» σε όλα.
Κάλλιο δειλός, παρά νεκρός να μείνω.
Για να μη με τυλίξουνε σε καμιά κόλλα,
ό,τι κανένας δεν εγκρίνει, το εγκρίνω.
……………………………………………………..
Φονιάδες είδα, κι είδα πλήθος θύματα.
Μου λείπει θάρρος, μα όχι και συμπόνια.
Και φώναξα, βλέποντας τόσα μνήματα:
«Καλά τους κάνουν — για του έθνους την ομόνοια!»

Να φτάνουν είδα δολοφόνων στρατιές
κι ήθελα να φωνάξω: «Σταματήστε!»
Μα ξέροντας πως κρυφοκοίταζε ο χαφιές,
μ’ άκουσα να φωνάζω: «Ζήτω! Προχωρήστε!»

Δεν μου αρέσει η φτήνια κι η κακομοιριά.
Γι’ αυτό κι έχει στερέψει η έμπνευσή μου.
Αλλά στου βρώμικού σας κόσμου τη βρωμιά
ταιριάζει, βέβαια — το ξέρω — κι η έγκρισή μου.

1930

Μετάφραση : Μ ά ρ ι ο ς Π λ ω ρ ί τ η ς>

Ο φασισμός

Ο φασισμός δεν έρχεται απ’ το μέλλον

Καινούργιο τάχα κάτι να μας φέρει

Τι κρύβει μεσ’ τα δόντια του το ξέρω

Καθώς μου δίνει γελαστός το χέρι.

Οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν

Και χάνονται βαθιά στα περασμένα

Οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν

Μα όχι και το μίσος του για μένα.

Το φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον

Δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον!

Ο φασισμός δεν έρχεται από μέρος

Που λούζεται στον ήλιο και στ’ αγέρι!

Το κουρασμένο βήμα του το ξέρω

Και την περίσσεια νιότη μας την ξέρει.

Μα πάλι θε ν’ απλώσει σαν χολέρα

Πατώντας πάνω στην ανεμελιά σου

και δίπλα σου [θα] φτάσει κάποια μέρα

αν χάσεις τα ταξικά γυαλιά σου.

από εδώ  

Αυτή η ανεργία!

Κύριοι συνάδελφοι, η ανεργία
πρόβλημα είναι ακανθώδες.
Εφ’ ω και είναι ευκαιρία
το Συμβούλιόν μας το εργώδες
να της αφιερώση μίαν … συζήτησιν
εφ’ όσον η εργασία δεν έχει ζήτησιν.
Διότι είναι καθαρά θεομηνία
δια το έθνος η ανεργία.

Αίνιγμα αποτελεί δια πάντα τίμιον
πολίτην και υγιώς σκεπτόμενον
της ανεργίας το φαινόμενον.
Και επιπλέον, εξόχως επιζήμιον.
Κύριοι, οι καιροί ου μενετοί!
Θα απετέλει δε αδυναμίαν μας θανάσιμον,
εάν ημείς, του έθνους οι εκλεκτοί,
δεν εύρωμεν μίαν δικαιολογίαν βάσιμον,

και την εμπιστοσύνην ούτω χάσωμεν
του λαού, ήτις μας είναι λίαν χρήσιμος.
Πρέπει, λοιπόν, δεόντως ν’ αντιδράσωμεν.
Διότι θα είναι συμφορά μοιραία και κρίσιμος
εάν κρούσματα κοινωνικής έχωμεν αναταραχής,
ενώ ευρισκόμεθα επί ξηρού ακμής!
Θα ήτο δια το έθνος απειλή ολεθρία,
που το μαστίζει τόση ανεργία!

Δεν συμφωνείτε, κύριοί μου;
Το συμφερότερον, κατά την άποψίν μου,
είναι ν’ αποφασίσωμεν ότι το πρόβλημα ελύθη,
και να το παραδώσωμεν στη λήθη.

Την άποψή σας να τη βράσουμε! Η ανεργία,
πληγή και παιδεμός του τόπου,
θα λείψει μοναχά τη μέρα όπου
θα μπείτε ε σ ε ί ς στην ανεργία!

Μετάφραση : Μ ά ρ ι ο ς Π λ ω ρ ί τ η ς

.Jackson Pollock (28.01.1912 - 11 .08. 1956 )

Η ιστορία του Πόλοκ είναι μια ιστορία ιδιοφυΐας και θλίψης, εκρηκτικών επιτευγμάτων και θανάτου – τα συστατικά μιας κλασικής τραγωδίας.

Ο Τζάκσον Πόλοκ γεννήθηκε στο Γουαϊόμινγκ το 1912, ο μικρότερος από πέντε γιους. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ανατροφής του στην Αριζόνα και την Καλιφόρνια και μετακόμισε στη Νέα Υόρκη το 1930 για να ασχοληθεί με την τέχνη,  μαθαίνοντας από τον Thomas Hart Benton, έναν ηγέτη του αμερικανικού περιφερειαλισμού* στον κόσμο της τέχνης, στο Art Students League στο Μανχάταν.

(*Ο αμερικανικός περιφερειαλισμός είναι ένα ρεαλιστικό κίνημα σύγχρονης τέχνης που περιελάμβανε πίνακες ζωγραφικής , τοιχογραφίες, λιθογραφίες και εικονογραφήσεις που απεικονίζουν ρεαλιστικές σκηνές  της αγροτικής και μικρής πόλης της Αμερικής κυρίως στη Μεσοδυτική).

Από το 1938 έως το 1942, ο Πόλοκ εργάστηκε για την Works Progress Administration, έναν ομοσπονδιακά χρηματοδοτούμενο οργανισμό που προέκυψε ως αποτέλεσμα της Μεγάλης Ύφεσης – με στόχο να δώσει στους ανειδίκευτους και άνεργους Αμερικανούς μια ευκαιρία για εργασία.

Ο Πόλοκ συμμετείχε συγκεκριμένα στο «Ομοσπονδιακό Πρόγραμμα Τέχνης», το οποίο έδινε χρήματα σε άνεργους καλλιτέχνες για να δημιουργήσουν τοιχογραφίες, γλυπτά και πίνακες και παρείχε μια υποψία σταθερότητας και ανακούφισης μετά την ύφεση. Αυτό ήταν ιδιαίτερα αναγκαίο στη ζωή του Πόλοκ, καθώς ο καλλιτέχνης αντιμετώπιζε τον αλκοολισμό στις αρχές της καριέρας του, με ορισμένους ιστορικούς να εικάζουν μάλιστα ότι ο Πόλοκ έπασχε από διπολική διαταραχή.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το 1942, η Λη Κράσνερ μπήκε στη ζωή του Τζάκσον Πόλοκ. Καλλιτέχνης και η ίδια, το ζευγάρι γνωρίστηκε σε μια έκθεση του Πόλοκ, στη Νέα Υόρκη. Η Κράσνερ είδε αμέσως τις επεκτατικές δυνατότητες του Πόλοκ και μάλιστα τον ακολούθησε στο διαμέρισμά του το βράδυ της συνάντησής τους.

Είναι αναμφισβήτητα η πιο σημαντική φιγούρα στη ζωή του Πόλοκ. Ακολούθησε μια ερωτική σχέση και αργότερα ένας γάμος, το 1945, αφήνοντας τη φασαρία της πόλης για την ηρεμία και την ησυχία του East Hampton ώστε να συνεχίσουν ανενόχλητοι να προωθούν τις καλλιτεχνικές τους προσπάθειες.

Η πρώτη γνωριμία του Πόλοκ με τα υγρά χρώματα έγινε το 1936, κατά τη διάρκεια ενός πειραματικού εργαστηρίου υπό την καθοδήγηση του Μεξικανού τοιχογράφου, Νταβίντ Αλφάρο Σικέιρος.

Αυτό προκάλεσε το ενδιαφέρον του για την έκχυση υγρού χρώματος, το οποίο τελικά τον έστρεψε στην τεχνική «στάγδην» (drip), για την οποία είναι τόσο γνωστός. Μετακινούνταν από το καβαλέτο στο πάτωμα, απλώνοντας ρολά καμβάδων, φροντίζοντας να γνωρίζει καλά κάθε ίνα, κάθε σταγόνα, κάθε πινελιά.

 

«Στο πάτωμα είμαι πιο άνετος» είπε. «Αισθάνομαι πιο κοντά… πιο πολύ μέρος του πίνακα, αφού έτσι μπορώ να περπατήσω γύρω του, να δουλέψω από τις τέσσερις πλευρές και να είμαι κυριολεκτικά μέσα στον πίνακα».

Από το 1947-1950, γνωστή από πολλούς ως η περίοδος Drip, το έργο του Πόλοκ εκτοξεύτηκε στα ύψη. Οι υψηλής ενέργειας καμβάδες του και οι ρευστοί, αφηρημένοι πίνακές του έγιναν ευρέως αξιοθαύμαστοι για την ικανότητά τους να αμφισβητούν το τι ήταν τέχνη.

Η ζωγραφική έγινε κίνηση και δράση, ένας μοναδικός χορός σόλο γύρω από τον καμβά που έδινε ζωή στο έργο. Γκαλερί, κριτικοί και περιοδικά συνέρρεαν κοντά του, ανυπομονώντας να παρακολουθήσουν αυτή τη νέα φάση της αμερικανικής τέχνης.

«Δεν φοβάμαι να κάνω αλλαγές, να καταστρέψω την εικόνα κ.λπ. επειδή ο πίνακας έχει δική του ζωή. Προσπαθώ να την αφήσω να περάσει» δήλωσε ο Πόλοκ. Η μέθοδός του να χρησιμοποιεί ολόκληρο το σώμα του για να ζωγραφίζει έγινε μια μελέτη της κίνησης και του ελέγχου – της τύχης και της πρόθεσης.

Δημιούργησε μερικά από τα πιο διάσημα έργα του κατά τη διάρκεια εκείνων των ετών, όπως το Number 5 και το Autumn Rhythm (Number 30), και γιορτάστηκε ευρέως στον κόσμο της τέχνης ως βασική φιγούρα του νεότερου κινήματός του.

«Οι νέες ανάγκες χρειάζονται νέες τεχνικές. Και οι σύγχρονοι καλλιτέχνες έχουν βρει νέους τρόπους και νέα μέσα για να κάνουν τις δηλώσεις τους… ο σύγχρονος ζωγράφος δεν μπορεί να εκφράσει αυτή την εποχή, το αεροπλάνο, την ατομική βόμβα, το ραδιόφωνο, με τις παλιές μορφές της Αναγέννησης ή οποιουδήποτε άλλου πολιτισμού του παρελθόντος» θα πει.




Παρά την υποστήριξη της δημιουργικής συζύγου του και την έκρηξη της επιτυχίας που ήρθε με τους πίνακες στάγδην του Πόλοκ, ο καλλιτέχνης συνέχισε να παλεύει με τον αλκοολισμό του, προκαλώντας τεράστια πίεση στη σχέση του με την Κράσνερ.

Εξίσου γρήγορα με την άνοδο της φήμης του Πόλοκ, σταμάτησε-εγκατέλειψε τους πίνακές του. Ένιωσε ότι έχασε την επαφή με το έργο του και έπαψε να χρησιμοποιεί το στυλ του drip. Ταυτόχρονα, ξεκίνησε μια εξωσυζυγική σχέση με την επίδοξη καλλιτέχνιδα Ρουθ Κλίγκμαν το 1956- εκείνος ήταν 44 ετών και εκείνη 26.

Η Κράσνερ, απορροφημένη από θυμό για την ανακάλυψη της απιστίας του Πόλοκ, έφυγε από τις ΗΠΑ για να δει φίλους στην Ευρώπη το καλοκαίρι του 1956. Κατά συνέπεια, η Ρουθ Κλίγκμαν μετακόμισε στο σπίτι του Πόλοκ στο East Hampton που μοιραζόταν με την Κράσνερ. Η σχέση τους ήταν μόλις λίγων μηνών.



Το απρόσμενο τέλος

Το βράδυ της 11ης Αυγούστου του 1956, ο Πόλοκ, η Κλίγκμαν και η Έντιθ Μέτζγκερ, φίλη της Κλίγκμαν, μπήκαν για τελευταία φορά στο αυτοκίνητο του Πόλοκ. Ο Πόλοκ είχε περάσει όλη τη μέρα πίνοντας, και πήρε μια απότομη στροφή στην Fireplace Road στο East Hampton, εκτοξεύοντας το όχημα και τους επιβάτες του. Η Κλίγκμαν ήταν ο μόνη επιζούσα.

Ο θρύλος λέει, συγκεκριμένα, ότι στις 11 Αυγούστου 1956 η τότε ερωμένη του, η Ρουθ Κλιγκμαν (μετέπειτα σύντροφος του Βίλεμ ντε Κούνινγκ) μαζί με μια φίλη της του είπαν να τις πάει στην παραλία, αυτός προτίμησε να πάνε σε ένα μπαρ και να γίνει στουπί (υπέφερε από βαρύ αλκοολισμό, πλέον) με αποτέλεσμά στην επιστροφή ενώ τον παρακάλαγαν να σταματήσει αυτός να επιταχύνει και το αυτοκίνητο να βγει από το δρόμο.

Ο Πόλοκ άφησε μια σπουδαία κληρονομιά καινοτομίας και μεγαλοφυΐας, που αντιπαραβάλλεται με την καταστροφή και την αυτοαπόρριψη. Όπως έγραψε ο συγγραφέας Γουίλ Μπλάιθ στο περιοδικό Mirabella Magazine το 1999 «κρατήστε την ιστορία του στο φως, γυρίστε την όπως θέλετε, και μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα μάθημα για σχεδόν τα πάντα – τη φθορά του δαιμονικού ρουμιού (ή των six-packs όλη μέρα), την κατασπάραξη του καλλιτέχνη από τους λύκους της εμπορευματοποίησης, μια πρόγευση των κινδύνων της κουλτούρας των διασημοτήτων, την κωμωδία της ψυχανάλυσης στην αμερικανική ακμή της, και πάει λέγοντας».

Και όπως είχε πει και ο ίδιος ο Τζάκσον Πόλοκ «δεν υπάρχει χάος, γαμώτο "

Τα στοιχεία της ανάρτησης  Από Εδώ